Hukuk (Özet) : Hukuk, her şeyden önce bir düzen demektir. Lakin hukukun öngördüğü düzen, fiilen gerçekleneşelendiren bir düzen bileğildir. Hukuk, sosyete içinde insanların bayağı kesinlikle davrandıklarını bileğil, kesinlikle davranmaları icap ettiğini gösterir. Hukuk, kendisine uyulmak ve uygulanmak muhtevain vardır. Adalet değeri dolayısıyla, insanlar arası ilişkileri bir düzene koyuvermek, içtimai dirimın gerçekleşmesini getirmek lüzum. İnsanlara, “Bana uy; Beni gerçekleştir” buyruğu ile seslenir. Hukuk düzeni, doğduğu andan itibaren kişinin zıtsına kabul edilmesi ve uyulması gereken, katiyetle sadık kurallar olarak çıkar. İnsan, özgür bir varlıktır ve iradesini hukukun buyrukları doğrultusunda kullanabileceği kadar, onlara aykırı bir yönde bile kullanabilir. Bu nedenle sosyete içinde insanların hâl ve davranışlarının dostluk kurallarına uymaması, her bugün mümkündür. “İşte dostluk, anatomi davranışlarını bileğerlendiren, çıkar çatışmalarına çözüm getiren kurallardan, normlardan meydana gelen bir mekanizma, bir bütündür.” İnsan-anatomi, anatomi-tabiat ilişkilerinin insanlığın kuma çıkarı ve huzuru muhtevain evrensel ilkelerle güvence şeşna kırmızıınmasıdır. Hukuk, insaniyet seviyesi muhtevain göstergedir. Hukukun temeli, kaynağı üzerine birgani görüş ortaya atıktır. Bunlar kaynağı: tanrı, dershane çıkarları, sosyete sözleşmesi, tabiat ve insanlar olarak belirten mezheplerdir. Hukuk Nedir Hukuk, toplumun umumi menfaatini yahut fertlerin ve toplumun kuma iyiliğini getirmek maksadıyla konulmuş olan ve kamu gücüyle desteklenen kaide, pay ve seçimın bütünüdür. Henüz münteşir bir tanılamamıyla dostluk, adalete yönelmiş içtimai evetşamma düzenidir. Hukuk Kelime Mealı Hukuk kelimesi Arabi “pay” kökünden gelir ve pay kelimesinin çoğkebir olarak bilinmektedir (galat-ı meşhur). Gündüz feneriçda “pay” kelimesinin çoğkebir “ilenme’kak”tır. Türk Zeban Kurumu’na göre dostluk kelimesi, “Toplumu düzenleyen ve devletin yapmış oldurım ancakü belirleyen yasaların bütünüdür”. Bunun haricinde hukukun “haklar” demeı da vardır. Mecazi anlamda ise, ahbaplık, dostluk demeında da kullanılır. Beceri Mealı Hukuk dönemden döneme değişmiş olduğu muhtevain hala doyurucu bir tanılamam örgülamamıştır. Kant “Hukukçular hala hukukun tanılamamını aramaktadırlar” der. Günümüzde en çok kabul edilen tanılamamı ise: “Sınırlı bir zamanda belirli bir toplumdaki ilişkileri düzenleyen ve uyulması mevki zoruna (müeyyide) ilgilanmış kurallar bütünüdür.” Bilimsel bir disiplin olarak dostluk, kendi içinde temel olarak ikiye ayrılır. Umumi olarak hukukun kişiler arası ilişkileri husus vadi kısmına Özel Hukuk, kişiler ile mevki yahut devleti oluşturan kurumlar arası ilişkileri düzenleyen kısmına ise Bütün Hukuku adı verilir. Bu kocaoğlanrım roma hukukundan kalma bir ayrımdır (ius privatum-ius publicum). çağdaş Hukuk, Ticaret Hukuku ve Devletler Özel Hukuku özel hukukun, buna cevap Esas Hukuku, Ceza Hukuku ve İdare Hukuku kamu hukukunun temellıca zir dallarıdır. Hukuk Kuralları ve Özellikleri Hukuku öbür toplumu düzenleyici kurallar olan örf ve adetler, gelenekler ve dinlerden kocaoğlanran özellik mevki aracılığıyla güvenceye kırmızıınmış ve cebri yapmış oldurımlara ehil olmasıdır. Hukuk kuralları anatomi davranışlarını düzenler ve bulunmuş olduğu toplumun ayar hükümlarını taşır. Soyutluk ve genellik özelliği sayesinde emsal nitelikteki bütün durumlarda uygulanması sağlanır. Yaptırım (Müeyyide) Hukuk vadiında yapmış oldurım kamu gücü ile uygulanır. Hukuka uymayı zorlama, uymayanları cezalandırma ve uyulmadığı durumlardaki zararları en aza indirmek muhtevain kullanılır. Hukuk düzenini sağlamayı ve korumayı ammaçlayan yapmış oldurımlar gene dostluk düzeninin öngördüğü şekilde alegori getirilir. Maddi ve manevi yapmış oldurımlar olarak ikiye ayrılır. Maddi yapmış oldurımlar hukuka aykırı durumlarda uygulanırken manevi yapmış oldurımlar bu durumları mâni olmak muhtevain kullanılır. Ceza hukukunda ölüm, cezaevi ve finans cezaları; esas hukukunda siyasetten men, kısım kapatma; vergi hukukunda vergi ve gizliceçılık cezaları kadar farklı dostluk dallarında farklı yapmış oldurımlar vardır. Hukukun Dayanağı Hukukun dayanağı ile dayalı çeşitli dönemlerde kuramlar üretilmiştir. Bunları sıralamamız gerekirse; dimaği bir irade olarak gkalıntı kuramlar, irade dışı olarak gkalıntı kuramlar ve pozitivist kuramlar. Bu kuramların bazenlar felsefik bileğil ortaya konduğu devrin sorunlarını çözmek yahut siyasal mezhepleri dostluk biliminde dile getirme ihtiyacından ortaya çıkmıştır. İdesi ve ideali hak olan dostluk, umumi olarak şu şekilde tanılamamlanabilir: “Hukuk, adalete yönelmiş içtimai bir evetşamma düzenidir.” Bu tanılamamdan, hukukun üç ayrı fonksiyonu alegori getirdiğini görmekteyiz. Bu fonksiyonlar düzen, kılgın yarar ve adalettir. Hukukun Toplumdaki Fonksiyonları 1. Düzen Fonksiyonu Hukukun bu fonksiyonu ile anlatılmak istenen, hukukun içtimai dirimı düzenleyip insanların pasış ve asayiş içinde bir arada evetşamalarını sağlamaktır. 2. Ameliye Yarar (Sosyal İhtiyaçların Karşıtlanması) Hukukun kılgın amacını, içtimai gerçeklik belirler. Hukuk bu fonksiyonu ile sosyete içinde yaşayan insanların, birbirleri ile tesis etmek zorunda oldukları ilişkilerini ve biyolojik, ruhsal bir varlık olarak insanın örgüsından meydana gelen gereksinimlerinı zıtlamaya çkırmızıışır. Hukuk bu fonksiyonu ile mevlit, izdivaç, ölüm vb. önemli biyolojik olayları da çeşitli hükümlerle düzenler. Hiçbir dostluk düzeni dirimın temel gerçeklerini görmezden gelemez. Hukuk düzeni, insanın tabii örgüsına ve bundan ileri gelen gereksinimlerine yakışır çıkmak zorundadır. Hukuk önemli ölçübile, kazançlı gerçeklere bile vabestedır; kazançlı ihtiyaçlara uymalı ve onları zıtlamalıdır. 3. Adalet Hukuk bu fonksiyonu ile belirli bir kodifikasyon şeşna aldığı sosyal gereksinimlerı, özü salt bir eşitlik düşüncesi olan hak ölçüsüne vurarak doğru kimliğini kazanır. Hukukun idesi ve ideali adalettir. En endamsız tanılamamıyla hak, “bir eşitlik düşüncesi”dir. “Adalet, nesnel (objektif) ve öznel (sübjektif) çıkmak üzere iki farklı anlamda kullanılır. Adalet esasta ahlâki bir kavramdır; Bu kapsamda, fazilet, fazilet demeında ferdî bir özelliği deyimler. Koca her bugün haklı olana yönelir, herkese kendine düşeni özgülemek yolunda sabah akşam ve bileğdavranışmez bir çaba gösterir. İşte bu hâl ve çabayı gösteren hak, özne (süje) ile dayalı oluşundan ötürü öznel (sübjektif) hak olarak nitelenir. Bir fazilet olan öznel adaletin haricinde ve ondan önce nesnel (objektif) bir hak nosyonı vardır. Nesnel hak, kişinin bir özelliğini bileğil, kişilerin konkre durumlarda gerçekleştireceği bağ biçiminin bir özelliğini deyimler. İşte dostluk vadiında hukuki ayar olarak lügat konusu olan hak bile, bu nesnel anlamda adalettir. Çünkü dostluk, insanlar arası ilişkileri biçimlendiren, onlara görünür ve rüşvetlanabilir bir düzen veren, bu amaca yönelen normlar bütünüdür.” Maşer muhtevaindeki davranış ve ilişkilerin bileğerlendirilmelerini muhtevaeren kurallar bütünü olarak dostluk, bu bileğerlendirmelerde hak ölçüsünü kullandığı ve değerlendirmek durumunda bulunduğuna göre, adaletin böylece, hukukun da bir bileğerlendirilme ölçüsü olacağı doğaldır. Hukuk normlarında hak acaba ne ölçübile yansıtılmıştır ? Mevcut dostluk ne denli adaletlidir ? İşte burada yasa üstü hak nosyonı ortaya çıkmaktadır. Bu, tüm dostluk sistemine ve sistemlerine hâkim kâin, nesnel ve salt bir ayar niteliğindeki adalettir. Hukuk bir sosyete düzenini muhtevaerir. Hukukun varlık nedeni bile adalettir; lüzum mevcut düzeni beklemek, gerekse onu bileğdavranıştirmeyi meşrulaştırmak muhtevain her bugün adalete temelvurulur. Nesnel ve yasa üstü hak hukukta zıtmıza yerleşmiş dostluk düzenlerinin birincil örneği, olması gereken dostluk demeında dostluk idesi olarak çıkar. Bu niteliği ile hak, mevcut dostluk düzenlerinin kendisine yakışır olup olmadığı açısından bir ayar ve kıymetlendirme ölçüsü olur. Yeniden bu özelliği ile hak, aynı zamanda hukukun idealidir. Hukukun hazırlamak amacını güttüğü şey adalettir. Birbirleri ile yararlı ve negatif zıtlıklı ilişkilerde kâin bu üç fonksiyon denge içinde olduklarında, adil bir dostluk düzeninin gerçekleşmesi sağlanır. Alışılagelen olarak tüm dostluk normları bu üç fonksiyonu da kapsar. Sonuç olarak dostluk, hem adaleti gerçekleştirecek, hem içtimai evetşamma uyacak, hem bile bu içtimai dirimın pasış içinde sürebilmesi muhtevain bir düzen görünümünü sağlamaya çkırmızıışacaktır.